Introduction to the convolute
Vol.1 - Vol.2 - Vol.3 - Vol.4
List of recipes in volume 2
This is the introduction to the edition of the second volume of the four-volume convolute Gent KANTL 15. This second volume was published by W.L. Braekman in 1986, together with the third volume, in Een nieuw zuidnederlands kookboek uit de vijftiende eeuw. Scripta 17. (transl. of title: A new southern Dutch cook book from the fifteenth century). Despite the title of the modern edition, the cookbook dates from the sixteenth century.
The copyist
The second volume is written mainly by one hand (b), but a different hand from the one in volume 1. The last few pages contain recipes written by two other hands (c) and (d). This part contains the most recipes of the three culinary volumes (214 recipes, against 92 recipes in volume 1 and 133 recipes in volume 3), but because the handwriting is terse, it has less pages than the other two (40 pages, while volume 1 has 42 pages and volume 3 58 pages). The first page of this volume, now page 43 in the convolute, is dirty and stained. It bears the name of a proprietor: "dit boeck hoort toe alijt anthonis belarts dochter" (This book belongs to Alijt, daughter of Anthonis Belart). There are several more traces of users/owners in this volume, which all seem fairly contemporary.
The edition
The edition is in three columns. The center column contains the Middle Dutch text in diplomatic form, i.e. it has the same use of capitals, interpunction, abbreviations (transcripted in italic) and the line breaks. However, there will be no paleographical or codicological commentary. The place for that is a printed edition.
In the lefthand column is a translation in modern Dutch, in the righthand column you find a translation in English. The translations are working translations, not definitive versions. I have decided to add them anyway, to make the medieval text more accessible. The translations do not follow the syntax of the original to the letter, to be more easily read. Because this is not an annotated edition, I have not offered any arguments in the choice of specific translations. In a printed edition I hope to go more deeply into the meaning of individual words. In the mean time I welcome suggestions or differing opinions anyone has to offer.
The meaning of some Middle Dutch words remains unclear. These words are marked with (?) in the translation. In some places I will add a very short commentary, when a translation is not possible, or the used Middle Dutch word unknown, or used in an unknown capacity. Sometimes I differ with Braekman on how a word should be translated. For the most part I have not marked these differences in the edition, these will be mentioned later in the glossary.
The English translation was made by myself. I am Dutch, not a native speaker of the English language. If you find any mistakes in spelling, grammar or used terminology, please let me know, that I can correct these mistakes. Thank you!
An example of hand b in vol.2 of ms Gent KANTL 15, from page 47 (recipe 2.24)
Recipe numbers
Several people have numbered the recipes in the manuscript. The first one is in black ink. On page 52 he suddenly skips from recipe# 46 (49 in Braekman's numbering) to 66 (50 in Braekman's numbering). From then on there is another numbering, I think in the same hand, that continues in lead pencil. So now we have three different numberings. The numbering in ink stops at the bottom of page 53, the pencilled numbers continue until page 79, the last with a recipe from hand b (Braekman #191, in the manuscript #161). Is the numbering of the recipes contemporary with hand b? Anyway, in my edition I have only added Braekman's version, between brackets. It would be too confusing otherwise.
However, because Braekman skipped two pages (68 and 69) and the numbering in pencil not, there is another discrepancy. Because I chose to follow Braekman's numbering of the recipes, I have added the recipes on these pages as recipes 145 a-h.
The contents of volume 2
Below you find a list of the recipes of Volume Two of manuscript Gent KANTL 15. As in the edition, there are three columns, from the left with modern Dutch, Middle Dutch and English recipe titles, with links to the recipe in question. The links appear only in the column in the middle. Because the translations appear right next to the original text, this must be sufficient. Medical recipes are marked with an asterisk (*) behind the recipe title.
Transcription and translations by Christianne Muusers.
'Forgotten recipes'
In the edition of Braekman two pages are missing, containing eight recipes. Because references are made to the recipes by the numbering of braekman, I have decided not to change this but simply ggive these recipes Roman numerals (i through viii) between recipes 145 and 146.
List of recipes in Volume 2 of Gent KANTL 15
Recipes 1/50 - Recipes 51/100 - Recipes 101/150 - Recipes 151-206 - Glossary
2.1. Dit is om gebraden vis te bereiden. 2.2. Om een gelei te maken. 2.3. Om blancmanger te maken. 2.4. Om zoete pepersaus te maken. 2.5. Om appeltaart te maken. 2.6. Om een taart te maken in de vastentijd. 2.7. Om een gele komijnsaus te maken voor eieren. 2.8. Een gele komijnsaus gemaakt voor baars of kleine snoeken. 2.9. Een gele komijnsaus gemaakt voor duiven of kippen. 2.10. Een komijnsaus waar men vetgemeste kippen in legt. 2.11. Om kersenvlaai te maken. 2.12. Voor gelei. 2.13. Voor vliermoes. 2.14. Om een witte saus, gemaakt van gepelde amandelen 2.15. Om een vleespastei te maken van vier pond 2.16. Om een gelei te maken van een quaert wijn. 2.17. Om suikerij te maken. 2.18. Voor een pastei van een kapoen. 2.19. Voor een pastei van 4 kippen. 2.20. Om hypocras te maken. 2.21. Om een gelei te maken van een quaert wijn. 2.22. Om omelet te maken. 2.23. Om conserven van rozen te maken. 2.24. Om kruisbessen- of rode bessenpuree te maken. 2.25. Om ravioli te maken op de Lombardische manier. (afgebroken) 2.26. Om zwarte inkt te maken. 2.27. Als U kersenjam een jaar wilt bewaren. 2.28. Om kwetsen of kersen te drogen. 2.29. Voor een klysma van achteren. 2.30. Voor een goed opkikkertje voor zwakke lieden. 2.31. Voor een verse klysma van achteren. 2.32. Om kapoenen te distilleren. 2.33. Om ravioli op de Lombardische manier [te maken] 2.34. Om een komijnsaus te maken. 2.35. Voor een gelei. 2.36. Voor een galentijn. 2.37. Voor een ganselijn in de Vastentijd. 2.38. Voor een amandelsaus. 2.39. Voor het gebraad. 2.40. Voor een bijpeper op wildbraad. 2.41. Voor saus bij gebraden reiger of kapoen na Pasen. 2.42. Voor blancmanger. 2.42a. Dat is een bijgerecht voor eieren die men vult. 2.43. Voor Lombardische eieren. 2.44. Om een speenvarken te vullen. 2.45. Voor pauw. 2.46. Voor het vullen van een zwanehals. 2.47. Voor een mangeret van amandelmelk. 2.48. Om een puree te maken. 2.48a. Voor een pap. 2.49. Voor een bruine saus. 2.50. Voor een gele saus. | 1. Dits om gebraden vische te bereiden 2. Om een gelaye te maken 3. Om een laingier te maken 4. Om sueten peeper te maeken 5 Om appeltaert te maeken 6 Om een tarte te maeken in die vasten 7 Om geel kommeney gemaect van eyeren 8 Een geel kommeney gemaect tot baersen ofte tot cleyne snoeken 9 Een geel kommeney gemaect tot duven ofte hoender 10 Een kommeney daer men vette hoenderen in leget 11 Om vlaeyen van keersen te maeken 12 Totter geleyen 13 Totten vlierdenmoes 14 Om een witte saus gemaect van geschelde amandelen 15 Om een vlees pastey te maecken van iiij ponden 16 Om geley te maecken van eender quaerten wyns 17 Om suyckerey te maeken 18 Om een pastey van eenen Cappuyn 19 Om een pastey van iiij hoenderen 20 Om ipocras te maeken. 21 Om te maeken geley van eender quaerten wyns 22 Om te maeken ommelyen 23 Om te maeken roosen concerf 24 Om rebbe rybes te maeken ofte om sint Jans besy cruyt te maeken (25 Om roffioelen nae die Lombaertsche wyse) 26 Item om swerten int te maeken 27 Wyldy keerscruyt houden een jaer 28 Item prumen van den mast ofte keersen te droogen 29 Tot eender clysterie van achter * 30 Om een goet confortatyf voer weeke luden * 31 Om een suete clysterie van achter * 32 Om cappunen te disteleren * 33 Om roffiolen nae die Lombaertsche ghyse 34 Om een kommeney te maeken 35 Om geley te maeken 36 Om eenen Galentyn 37 Om een gansselgye binnen den vasten 38 Totten mandelleyen 39 Totten gebraden 40 Totten bypeeper op wilt braet 41 Om sausen tot reygeren ofte cappoenen Nae paeschen gebraeden 42 Totten blammelgier 42a Dat is een bygerichte tot eyeren diemen vult 43 Item Totten eyer lombaerts 44 Totten speen vercken te vullen 45 Totten pauwen 46 Totten swanen halsen te vullen 47 Om een mangereet van mandel melck 48 Om een poeree te maeken 48a Om een pap 49 Om een bruyn sause 50 Om een geele sause | 2.1. This is to prepare grilled fish. 2.2. To make a jelly. 2.3. To make blancmager. 2.4. To make sweet pepper sauce. 2.5. To make applepie. 2.6. To make a pie for Lent. 2.7. To make a yellow cumin sauce for eggs. 2.8. A yellow cumin sauce prepared for perch or small pikes. 2.9. A yellow cumin sauce prepared for pigeons or chickens. 2.10. A cumin sauce to put crammed chickens in. 2.11. To make cherry flan. 2.12. For jelly. 2.13. For elderberry purée. 2.14. To make a white sauce from peeled almonds. 2.15. To make a meat pasty of four pounds 2.16. To make jelly of a quart wine. 2.17. To make "suikerij". 2.18. For a pasty of one chapon. 2.19. For a pasty of 4 chickens. 2.20. To make hypocras. 2.21. To make jelly of a quart wine. 2.22. To make omelette. 2.23. To make preserves of roses. 2.24. To make purée of gooseberries or redcurrants. 2.25. To make small pasties the Lombardian way. (incomplete) 2.26. To make black ink. 2.27. If you want to keep cherry jam for a year. 2.28. To dry damsons or cherries. 2.29. For an enema from behind. 2.30. For a good cordial for weak people. 2.31. For a fresh enema from behind. 2.32. To distill capons. 2.33. [To make] Ravioli the Lombard way. 2.34. To make a cumin sauce. 2.35. For a jelly. 2.36. For a galentijn. 2.37. For a ganselijn during Lent. 2.38. For an almond sauce. 2.39. For the roast. 2.40. For a bijpeper on game. 2.41. For sauce for roast herons or capons after Easter. 2.42. For blancmanger. 2.42a. That is a side dish for eggs that one stuffs. 2.43. For eggs from Lombardy. 2.44. To stuff a sucking pig. 2.45. For peacock. 2.46. To stuff a swan's neck. 2.47. For a mangeret of almond milk. 2.48. To make purée. 2.48a. For a porridge. 2.49. For a brown sauce. 2.50. For a yellow sauce. |
2.51. Voor een witte saus. 2.52. Voor een bloedrode saus. 2.53. Voor witte peper(saus). 2.54. Voor vlaai in de vastentijd. 2.55. Voor taart in de vastentijd. 2.56. Voor zwarte saus. 2.56a. (Kleuren van amandelmelk) 57. Nog een vlaai voor de vastentijd op een andere manier dan hierboven is gezegd. 2.58. Om lever groen te maken. 2.59. Voor een rode komijnsaus bij duiven of kippen. 2.60. Om een gele peper(saus) te maken. 2.61. Voor een potpastei. 2.62. Voor een bruwet op varkensvlees. 2.63. Om een vlaai te maken van kersen. 2.64. Voor een pastei in de vastentijd. 2.65. Voor een bruine saus op een eend of wilde gans. 2.66. Voor een witte blancmanger 2.67. Om een nieuwjaarskoek te maken 2.68. Op een andere wijze 2.69. Om hypocras te maken van 1,17 liter [wijn] 2.70. Voor een alledaags specerijenmengsel 2.71. Om druivenjam te maken 2.72 Om kweeënjam te maken 2.73 Om roomvla te maken 2.74 Om appelvla te maken 2.75 Om kaasgebak te maken 2.76 Om appeltaart te maken 2.77 Om een venkeltaart te maken 2.78 Om kersentaart en bessentaart te maken 2.79 Om konijnpastei en wildbraad 2.80 Om een roomtaart te maken 2.81 Knoflooksaus bij gans 2.82 Om eierwafels te maken 2.83 Om eenvoudige peperkoek te maken 2.84 Item eiervla 2.85 Om rijst in de vastentijd te bereiden 2.86 Om een pastei te maken met schoudervlees 2.87 Om een pastei van rundvlees te maken 2.88 Op een eend gegoten 2.89 Om een kersen'sop' te maken 2.89a Het deeg maakt men voor taart of vlade [aldus] 2.90 Item vispuree 2.91 Stoofschotel met uien 2.92 Pureesoep 2.93 Appelmoes 2.94 Komijnsaus 2.95 Komijnsaus voor de vastentijd 2.96 Komijnsaus op visdagen 2.97 Komijnsaus voor eieren 2.98 Eieren die men met saliesaus opdient 2.99 Eieren die men roerbakt (?) 2.100 Eieren die men 'Monnik' noemt | 51 Om een witte sause 52 Om een sangwijn sause 53 Om witte peper 54 Om vladen in die vasten 55 Om taerten in den vasten 56 Om zwarte sause 56a (mandelmelck verwen) 57 Noch vlaeden in den vasten op een ander ghyse dan voirseit is 58 Om leever gruen te maeken 59 Om een roode kommeney tot duven oft hoender 60 Om een geel peeper te maeken 61 Om een pastey in den pot 62 Om een bruwet op zwijnen vlees 63 Om vladen te maeken van keersen 64 Om een pastey in den vasten 65 Om een bruijn sause op eenen entvogel oft wilde gans 66 Om een wijtte blammengier 67 Op eenen Iaers coeck te maeken 68 Noch op een ander maniere 69 Om ipocras te maeken tot eender quarten 70 Om gemeyn spyscruyt 71 Om druijfcruyt te maken 72 Om quee kruijt 73 Om zaen vladen 74 Om appel vlaeden 75 Om kees zweetsen 76 Om appel taerten 77 Om een venckeltaert 78 Om kees tarten ende besy tarten 79 Om Conyn pastey of wilt braet 80 Om een saen taert 81 Om loock tot gansen 82 Om eyer wafelen 83 Om slechte peepercoecken te maken 84 Item eyer vladen te backen 85 Om rijs in die vasten 86 Om een scouwer pastey 87 Om een pastey van runtvlees 88 Op eenen entvogel ouergegeoten 89 Om een kers soppe 89a (het deech maectmen totten taerten of vladen) 90 Item cruijt van vys 91 Totten warmoese van onioene 92 Totten soppen van poereen 93 Totter poemeyen 94 Totter commeneyen 95 Totter commeneyen binnen der vasten 96 Totter commeneyen op vasteldagen 97 Totter commeneyen ten eyeren 98 Totten eyeren diemen lecht in die sauie 99 Totten eyeren diemen brijcseert 100 Totten eyeren diemen monneck [heyt] | 2.51. For a white sauce. 2.52. For a blood-red sauce. 2.53. For white pepper (sauce). 2.54. For a thin cake during Lent. 2.55. For a cake during Lent. 2.56. For black sauce. 2.56a. (Colouring almond milk) 2.57. Another thin cake during Lent in another way than said above. 2.58. To make liver green. 2.59. For a red cumin sauce for pigeons or chickens. 2.60. For a yellow pepper (sauce). 2.61. For a pasty in a pot. 2.62. For a gravy on pork. 2.63. For a cake with cherries. 2.64. For a cake during Lent. 2.65. For a brown sauce on a duck or a wild goose. 2.66. For a white blancmange 2.67. To make new year's cake 2.68. Another way 2.69. To make hypocras from 2 pints [wine] 2.70.To make a simple spice mixture 2.71 To make grape jelly 2.72 To make quince jelly 2.73 To make cream custard 2.74 To make apple custard 2.75 To make cheese pastry 2.76 To make apple pie 2.77 To make a fennel pie 2.78 To make cherry pie and berry pie 2.79 To make coney pasty and venison 2.80 To make a cream pie 2.81 Garlic sauce for goose 2.82 To make egg wafers 2.83 To make simple gingerbread 2.84 Item egg custard 2.85 To make rice during Lent 2.86 To mak a shoulder pasty 2.87 To make a pasty from beef 2.88 Poured over a duck 2.89 To make a cherry sop 2.89a The dough one makes for pie or custard 2.90 Item pur'ee of fish 2.91 Stew with onions 2.92 Soup of purée 2.93 Apple sauce 2.94 Cumin sauce 2.95 Cumin sauce for lent 2.96 Cumin sauce on fish days 2.97 Cumin sauce for eggs 2.98 Eggs that are served with sage sauce 2.99 Eggs one scrambles (?) 2.100 Eggs that are called 'Monk' |
2.101 Voor komijnsaus bij kippen 2.102 Voor pepersaus bij oude kippen die men wil braden 2.103 Voor Jespi 2.104 Amandelsoep 2.105 Voor ganselijn buiten de vastentijd 2.106 Voor amandelsaus 2.107 Rijst 2.108 Voor ganselijn in de vastentijd 2.109 Voor pepersaus 2.110 Voor gaverij 2.111 Dit is over het wildbraad 2.112 Dunne komijnsaus 2.113 Varkensworst 2.114 Schapenworst 2.115 Voor hyhogen bij kalfsvlees 2.116 Komijnsaus 2.116a (Amandelpap) 2.117 Een garnalenschotel 2.118 Een blancmanger 2.119 Amandelboter 2.120 (Gelei) 2.121 Kip of kalfsvlees 2.122 Een bruwet 2.123 (Bij kip) 2.124 Om een banket [te maken] 2.125 Om een kandeel te maken voor een bruiloft 2.126 (Gekookte mosselen) 2.127 Een witmoes 2.128 Barbeel 2.128a (Gekruide wijn] 2.129 Voor een fijne pottagie van kweeën 2.130 Hoe men een haas moet koken 2.131 Ook moet men een saus maken 2.131a Hoe men de hele kop bereiden moet 2.132 Hoe men lampreien moet bereiden 2.133 Om een bruinvis te bereiden 2.134 Voor een saus bij geroosterd varken of geroosterde vis 2.135 Hoe men een schenkeltje moet bereiden 2.136 [Een saus om] op geroosterde peren te gieten 2.137 Om steur te koken 2.138 Voor een zwaan 2.139 Glanzende borstfilet van kippen 2.140 Groen gekleurde kippen 2.141 Voor een gekookte karper 2.142 Om amandelkaas te maken 2.143 Gelei om op vis te gieten 2.144 Gelei om op vlees te gieten 2.145 Om rijst te maken 2.145a Om komijnsaus te maken 2.145b Om 'cyrminie' te maken 2.145c Om 'lanselgie' te maken 2.145d Om blancmanger te maken 2.145e Om een pauwhen voor te bereiden voor het roosteren 2.145f Hoe men pottagie van hamelenvlees kan maken 2.145g Voor een pauw 2.145h Om witte saus te maken bij kapoenen of bij kalfsvlees 2.146 Voor een amandelgerecht in de vastentijd 2.147 Om al het wildbraad te koken 2.148 Om venisoen met saus te maken 2.149 Saus voor karper in de vastentijd 2.150 Om pasteitjes in de vastentijd van appels of noten samen te maken | 101 Totter commeneyen ten hoenre 102 Totten peeper ten ouden hoenre diemen wil braeden 103 Totten Iespeij 104 Totter soppen van amandelen 105 Totter ganselgyen buijten vasten 106 Totten amandeleyen 107 Rys 108 Totter Ganselgien binnen den vasten 109 Totten bypeeper 110 Totter Gaeuereyen 111 Dits vanden wijltbraet 112 Totter dunre Comeneijen 113 Totter verckens buelingen 114 Totten schapes buelingen 115 Totter hyhogen ten calf vlees 116 Totter commeneyen 116a (no title) 117 Een garnette 118 Een Lamengier 119 Amandel booter 120 (no title) 121 Van hoender oft calf vlees 122 Om een bruuwet 123 (no title) 124 Om een bancket 125 Om een candeel te maeken op een brulocht 126 Item mosselen salmen sieden 127 Een wijtmoes 128 Den berbel salmen sieden 128a Barbel 129 Om fyn potaige van queappelen 130 Hoe men eenen haes versieden zal 131 Item noch zalmen een zause maken 131a Woemen het heel voerhoot bereiden zal 132 Hoemen lampreyen bereyden zal 133 Om een meerswyn bereyden 134 Om een zause tot gebraden vercken oft Gebraden visch 135 Hoemen vorbelket bereyden zal 136 Op gebraeden peeren te gieten 137 Om stoer te zieden 138 Om eenen zwaen 139 Claer spirinck van hoenderen 140 Hoender met gruender verwen 141 Om een kerper gesoden 142 Om eenen keese van amandelen 143 Item om te gieten geley op visch 144 Geley te gieten op vlees 145 Om rys te maken 145ai Item om een comeney te maken 145b Om te maken cyrminyn 145c Om te maeken lanselgyn 145d Om te maeken blamengier 145e Vanden roost schoon te maken ten pauwinne 145f Hoemen potaige van hamelen vlees maeken sal 145g Om eenen pauw 145h Om te maeken wijt nat tot cappuijnen oft tot calfsvlees 146 Om eenen mandel binnen den vasten 147 Om alle wiltbraet te zieden 148 Om te maeken venissoen metten zop 149 Zause binden vasten op kerpers 150 Om roffioelkens binnen den vasten van appelen ofte van nooten te gaeder te maeken | 2.101 For cumin sauce for chickens 2.102 For pepper sauce for old chickens that will be roasted 2.103 To make Jespi 2.104 Almond soup 2.105 To make ganselijn outside of Lent 2.106 For almond sauce 2.107 Rice 2.108 For ganselijn during Lent 2.109 For pepper sauce 2.110 For gaverij 2.111 This is for venison 2.112 Thin cumin sauce 2.113 Pork sausages 2.114 Mutton sausages 2.115 For hyhogen with veal 2.116 Cumin sauce 2.116a (Almond porridge) 2.117 A shrinp dish 2.118 A blancmange 2.119 Almond butter 2.120 (Jelly) 2.121 Chicken or veal 2.122 A bruwet 2.123 (For chicken) 2.124 [To make] a banquet 2.125 To make a caudle for a wedding 2.126 [Boiled mussels] 2.127 A white dish 2.128 Barbel 2.128a CSpiced wine) 2.129 For a fine pottage of quinces 2.130 How to cook a hare 2.131 Also, to prepare a sauce 2.131a How to prepare a whole head 2.132 How to prepare lampreys and sea lampreys 2.133 To prepare a porpoise 2.134 To prepare a sauce for roasted pig or roasted fish 2.135 How to prepare a small shank 2.136 [A sauce] to pour over baked pears 2.137 To boil sturgeon 2.138 For a swan 2.139 Shiny fillet of chicken 2.140 Green coloured chickens 2.141 For a boiled carp 2.142 To make almond cheese 2.143 Jelly to pour on fish 2.144 Jelly to pour on meat 2.145 To make rice 2.145a To make cumin sauce 2.145b To make 'cyrminy' 2.145c To make 'lanselgy' 2.145d To make blancmange 2.145e To prepare a peahen for roasting 2.145f To make a pottage of whether meat 2.145g For a peacock 2.145h For white asuce for chapons or veal 2.146 For an almond sauce during Lent 2.147 2.147 To cook all kinds of venison 2.148 To make venison with sauce 2.149 Sauce for carp during Lent 2.150 To make small pasties of apples or [apples] with nuts |
2.151 [Een drankje] voor oude of zieke mensen 2.152 Saus voor brasem op een rooster of aan het spit 2.153 Saus voor gebraad 2.154 Voor in een pastei 2.155 Voor een potpastei 2.156 Om taart te maken in een pot 2.157 Een andere taart 2.158 Saus bij geroosterde kapoen 2.159 Om gelei te maken 2.160 Om amandelsaus in de vastentijd te maken 2.161 Voor gelei 2.162 Suikerij 2.163 Een pastei met 2 konijnen en een hoen 2.164 Om palingpastei te maken 2.165 Om een hoen met groene kruiden te koken 2.166 Om gelei te maken 2.167 Om rode aalbessenpuree te maken 2.168 Aalbessensaus 2.169 Saus bij steur 2.170 Om een kalfspastei te maken 2.171 Om druivengelei te maken 2.172 Om rog te bereiden 2.173 Een andere manier om rog te bereiden 2.174 Voor karper in de vastentijd 2.175 Om pepersaus voor wildbraad te maken 2.176 Om een potpastei te bereiden 2.177 Om een galentijn te maken 2.178 Voor een kwart komijnsaus 2.179 Om amandelsaus in de vastentijd te maken 2.180 Om een karper te koken 2.181 Als u een zweer krijgt 2.182 Als de zweer koud is [...] 2.183 Als u suffig of benauwd bent voor het hart 2.184 Om jonge kippen te koken met groot hoefblad 2.185 Dit legt men op een ettergezwel 2.186 Als de borst ontstoken is 2.187 Ook [een remedie] als u ergens een gezwel hebt 2.188 Om ontlasting te hebben 2.189 Het garen voor een tijk van 3 el 2.190 Om in het bier te doen zodat het niet verzuurd 2.191 Om zalf te maken voor een pijnlijke borst 2.192 Om zalf te maken voor een pijnlijke borst (2) 2.193 Om Lombardische eitjes te maken in de vastentijd 2.194 Om komijnsaus te maken in de vastentijd 2.195 Een vulling voor visjes 2.196 Om een 'Peeter van Lissent'(?) te maken 2.197 Om 'sneeuw' te maken 2.198 Om plattekaas te maken 2.199 Om eierwafels te bakken 2.200 Om zwarte zalf te maken 2.201 Om noten in te maken 2.202 Nog een [recept voor] verse kaas van melk 2.203 Op ontstoken borsten (?) of iets anders 2.204 Om zalf tegen schurft (?) te maken 2.205 Voor een vrouw wier maandstonde te heftig is | 151 Om voer ouden lieden oft zieck 152 Zause tot eenen braesem op eenen rooster 153 Zause tot gebraet 154 [Tot een pastey] 155 Om een pot pastey 156 een tarte te maeken in eenen pot 157 [Een ander] 158 [Saus bij geroosterde kapoen] 159 Om te maeken geley 160 Om te maeken mandelet in den vasten 161 Om geley 162 Suyckerey 163 Een pastey van ij lampraesen ende een hoen 164 Om een aelpastey te maken 165 Om een hoen te versieden met gruenen cruijde 166 Om geley te maeken 167 Om aelbesijencruyt te maeken ende dat root 168 Saus tot aelbesijen 169 [Saus tot stuer] 170 Om een calfspastey te maeken 171 Om te maeken druijfcruijt 172 Om vlooten te gereiden 173 Noch om vlooten te gereiden 174 Om kerpers in die vasten 175 Om peeper tot den wilden braet te maacken 176 Om een pot pastey te bereyden 177 Om te maeken een galentyn 178 Om een quaert comenijen 179 Om te maeken mandeley binnen den vasten 180 Om een kerper te zieden 181 Als u die moeder opcoompt 182 Als v die moeder vercouwet is [...] 183 Als ghy dommich oft benaut zyt voor u hert 184 Om te versieden ionge hoenders met lackdoeck 185 Dit leet men op zwernis 186 Als u borst sweeren wil 187 Noch als ghy wat sweeerens hebt 188 Om camer te hebben 189 Dat garen tot eender tiecken van 3 ellen 190 Om int bier te doen tat niet zuer en wort 191 Om salve te maeken op zeer borsten 192 Om salf te maken op verborst seer 193 Item om eijcken Lommerts te maken in die vasten 194 Om komenei te maken in die vasten 195 Een spijs te maken tot vijskens 196 Om te maken een peeter van lissent 197 Om sneeu te maken 198 om platte kesen te maken 199 om eijerwafelen te backen 200 Om suarte salf te maken 201 Om noten te sulten 202 noch om platten kees van molck 203 op sverende borsten of ander 204 om krousalf te maken 205 voer een vrou die haer stonden te seer heeft | 2.151 [A drink] for old or sick people 2.152 Sauce for bream on a grill or spit 2.153 Sauce for a roast 2.154 For a pie 2.155 For a pot pie 2.156 For a pie in a pot 2.157 Another pie 2.158 Sauce for roasted chapon 2.159 To make jelly 2.160 To make almond sauce during Lent 2.161 For jelly 2.162 'Suikerij' 2.163 A pie with 2 rabbits and a chicken 2.164 To make eel pie 2.165 To cook a chicken with green herbs 2.166 To make jelly 2.167 To make redcurrant jam 2.168 Redcurrant sauce 2.169 Sauce for sturgeon 2.170 To make a veal pie 2.171 To make grape jelly 2.172 To prepare ray 2.173 Another way to prepare ray 2.174 For carp during Lent 2.175 To make pepper sauce for venison 2.176 To prepare a pot pie 2.177 To make a galantine 2.178 For a quart cumin sauce 2.179 To make almond sauce during Lent 2.180 To boil a carp 2.181 When one gets an abscess 2.182 When the abscess is cold [...] 2.183 When one is drowsy or has heart trouble 2.184 To cook young chickens with butterbur 2.185 This is put on an abscess 2.186 When the chest is enflamed 2.187 Another [remedy] when one has an abscess 2.188 To make stoole 2.189 The yarn for a ticking of 3 ell 22.190 To add to beer to keep it from turning sour 2.191 To make ointment for a sore breast 2.192 To make ointment for a sore breast (2) 2.193 To make Lombard eggs during Lent 2.194 To make cumin sauce during Lent 2.195 A stuffing for little fish 2.196 To make a 'Peeter of Lissent'(?) 2.197 To make 'snow' 2.198 To make fresh (soft) cheese 2.199 To bake egg waffles 2.200 To make black ointment 2.201 To pickle nuts 2.202 Another [recipe to make] fresh cheese from milk 2.203 For an inflamed breasts (?) or something else 2.204 To make ointment against scabies (?) 2.205 For a woman whose period is too vehement |