Een aardigheidje voor Valentijnsdag

Valentijnsdag wordt sinds enkele jaren enthousiast onder de aandacht gebracht door de middenstand. Na het decembergeweld is ons een maand rust gegund, maar nu moeten wij weer gaan BESTEDEN!!! Gelukkig kun je ook gewoon zelf iets lekkers maken om aan je geliefde te geven. Op deze pagina staat een recept voor rozengelei en roze amandelgelei.

Wil de ‘echte’ Sint Valentijn opstaan?

Voor degenen die zich afvragen wie Valentijn nu eigenlijk is: de identiteit van deze heilige is onzeker. Er zijn maar liefst veertien heilige Valentijnen, want de naam (die zoiets als Waardige betekent) was populair in de Late Oudheid. Vast staat dat er al een Valentijn werd vereerd in de vroege Middeleeuwen (héél vroeg, al in de vierde eeuw, eigenlijk meer het late klassieke tijdperk).

De Valentijn die tot 1969 op 14 februari door de rooms-katholieke kerk werd vereerd is ofwel Valentijn van Rome, of Valentijn van Terni, en misschien zijn ze wel een en dezelfde persoon. Traditioneel wordt de liefdesdag met deze Valentijn verbonden. De Amerikaanse onderzoeker Henry A. Kelly publiceerde in 1986 een studie (zie bibliografie) naar de cultus van Valentijn in het werk van de Engelse dichter Chaucer uit de veertiende eeuw, waarin hij tot verrassende conclusies kwam. Chaucer heeft waarschijnlijk als eerste ‘Valentijnsdag’ geïntroduceerd, met name in het gedicht The Parlement of Foules (Het parlement van vogels), waarin drie adelaars strijden om de gunst van een vrouwelijke adelaar. Het parlement vindt plaats op “St. Valentine’s Day, when every bird arrives there to choose his mate” (For this was on seynt Valentynes ​​day, / Whan every foul cometh ther to chese his make). Grote voorwaarde bij deze keuze is dat ‘het vrouwtje’ moet instemmen. (#MeToo!).

Uit de context, en uit andere vermeldingen in het werk van Chaucer, concludeert Kelly dat 14 februari een onwaarschijnlijke datum is voor de start van het broedseizoen. Hij identificeert een obscure Valentijn (✝ 325) die in Genua werd vereerd als mogelijke kandidaat. Zijn feestdag is 2 of 3 mei, en dat sluit inderdaad veel beter aan bij het beeld van parende en broedende vogels. Chaucer was, zo veronderstelt Kelly, bekend met deze heilige door zijn reizen naar Italië, inclusief een verblijf in Genua, en hij zocht naar een handige datum voor de dag van het vogelparlement. Maar buiten Genua was deze Valentijn zó onbekend, dat de feestdag voor geliefden – die wel aansloeg – al snel werd geassocieerd met de bekendere Valentijn wiens dag op 14 februari valt. Alle legendes over die heilige Valentijn als schutspatroon van geliefden zijn konterfeitsels. In de eeuwen erna wringen tekstgeleerden zich in allerlei bochten om te verklaren waarom Valentijnsdag, het ‘begin van het broedseizoen’ in hartje winter valt. Zelfs de ‘psychologische lente’ wordt erbij gehaald.

Mocht je de originele Sint Valentijn willen bezoeken: zijn relikwieën rusten in de kerk (niet de basiliek) van Sint Syrus van Genua.

Eetbare bloemen

Wie iets anders aan zijn of haar geliefde wil geven dan het geijkte boeketje bloemen of doosje bonbons, zou het eens kunnen proberen met onderstaand kunstwerkje. Bloemen kun je eten. Denk maar bloemkool, broccoli, artisjokken en de bekende courgettebloemen. Maar ook andere bloemen die je meestal in boeketten of in de bloemborder tegenkomt zijn te gebruiken: rozen, violieren, viooltjes, oost-indische kers, goudsbloemen, bepaalde orchideeën, paardebloemen, en nog veel meer. Hieronder staat een receptje om de bloemen aan te bieden in een eetbare gelei. De gelei is ook zonder bloemen te bereiden. Elders op Coquiaria staat een bloemensalade uit de zeventiende eeuw.

LET OP

Je kunt beter géén bloemen van de bloemist gebruiken, die staan stijf van de bestrijdingsmiddelen en horen bijna bij het chemisch afval thuis. Koop bloemen die uitdrukkelijk voor consumptie zijn bestemd (sommige groenteboeren hebben ze, of kunnen ze leveren op bestelling), of haal ze uit eigen tuin (maar dan moet je natuurlijk niet zelf met bestrijdingsmiddelen hebben gespoten).

De smaak van bloemen valt ietwat tegen. Ze krijgen vooral smaak door wat ermee gedaan wordt; zo zijn geconfijte vioolblaadjes of gefrituurde courgettebloemen erg lekker. Verse bloemen in een drilpuddinkje hebben niet zo veel smaak. Je kunt er een tweede dessert bij serveren (bijvoorbeeld deze middeleeuwse aardbeienpudding), of de bloemenpudding zuiver als decoratiestuk gebruiken. In dat geval kun je natuurlijk wel bloemistenbloemen gebruiken, en kun je je wat de pudding betreft beperken tot water met gelatine en wat kleurstof.
Voor ongeveer 5 deciliter gelei; voorbereiding 5 minuten; bereiding 15 minuten + afkoelen, opstijven, storten.

Rozengelei

2½ dl water
250 gr suiker
3 à 4 eetl rozenwater
wat druppels rode voedselkleurstof
6 gelatineblaadjes
eventueel rode miniroosjes, ‘biologisch’

Voorbereiding

Kies de vorm waarin je de gelei wilt maken. Gebruik het liefst een metalen vorm die goed temperatuur geleid, dat maakt het storten makkelijker. Als je niet weet wat het volume van de vorm is, meet je die zelf: zet de vorm op een weegschaal en vul tot de rand met water. Aangezien 1 deciliter precies 100 gram weegt, kun je zo het volume bepalen. De hoeveelheden hierboven zijn voor een halve liter.

Bereiding

Doe water en suiker in een pan, breng aan de kook tot de suiker is opgelost. Neem de siroop van het vuur. Doe er dan rozenwater en kleurstof bij. Met een paar druppeltjes kleurstof krijg je een roze gelei. Je zou ook wat lepels limonadesiroop van rode vruchten kunnen gebruiken.

Laat de gelatineblaadjes een voor een in koud water zakken en week een minuut of tien. Als je ze allemaal tegelijk erin doet, kunnen ze aan elkaar kleven, waardoor de binnenste blaadjes nog steeds hard zijn. Knijp daarna de blaadjes een voor een uit en los ze op in de suikersiroop. Laat de gelei iets afkoelen tot hij nog wel vloeibaar is, maar niet meer kokend heet.

Kies de mooiste roosjes, snijd ze heel kort af.

Giet een laagje gelei in de vorm en druk de roosjes erin, met de open kant naar beneden. Giet dan de vorm vol. De bloemen zullen gaan drijven. Leg daarom een snijplank bovenop de vorm (er zal wat gelei overstromen) en zet er iets op. Zo blijven de bloemen in de gelei. Laat de gelei afkoelen en opstijven.

Serveren

Dompel de vorm in heet water, zet de serveerschaal omgekeerd op de vorm en keer dan samen om. Als de gelei er niet meteen uitkomt, nog een keer dompelen.

Eerlijk gezegd heb ik voor de foto gewone miniroosjes gebruikt, en die zijn waarschijnlijk niet eetbaar omdat ze met chemicaliën zijn behandeld. Daarom heb ik een tweede gelei zonder bloemen gemaakt die wel eetbaar is. De smaak is natuurlijk vooral zoet, dit gerechtje is een geintje.

Amandelgelei

De gelei maak je op vrijwel dezelfde manier als de rozengelei. Maar omdat hij ondoorzichtig is, heeft het weinig zin hier bloemen of bloemblaadjes in te doen.

100 gr amandelmeel
3½ dl water
250 gr suiker
enkele druppels amandel essence
wat druppels rode voedselkleurstof
6 gelatineblaadjes

Voorbereiding

Maak amandelmelk door 3½ dl kokend water over het amandelmeel te gieten en goed om te roeren. Laat twintig minuten staan. Zeef dan de amandelmelk, pers de amandelpulp goed uit. Je hebt een kwart liter amandelmelk nodig.

Bereiding

Doe amandelmelk en suiker in een pan, breng aan de kook tot de suiker is opgelost. Neem de siroop van het vuur. Doe er dan vanille essence en kleurstof bij. Met een paar druppeltjes kleurstof krijg je een roze gelei.

Laat de gelatineblaadjes een voor een in koud water zakken en week een minuut of tien. Als je ze allemaal tegelijk erin doet, kunnen ze aan elkaar kleven, waardoor de binnenste blaadjes nog steeds hard zijn. Knijp daarna de blaadjes een voor een uit en los ze op in de amandel-suikersiroop. Laat de gelei iets afkoelen tot hij nog wel vloeibaar is, maar niet meer kokend heet.

Vul de vorm met de gelei. Laat afkoelen en opstijven.

Serveren

Dompel de vorm in heet water, zet de serveerschaal omgekeerd op de vorm en keer dan samen om. Als de gelei er niet meteen uitkomt, nog een keer dompelen.

Voor de foto met de twee soorten gelei heb ik iets meer gelatine gebruikt zodat de gelei stevig genoeg was om de sterren uit te steken en te verwisselen. Er is ook wat meer kleurstof gebruikt dan voor de rozengelei (karmijnrood).

Bibliografie

Genoemde edities zijn in mijn bezit of door mij geraadpleegd. De links verwijzen naar verkrijgbare edities.

• Henry Ansgar Kelly, Chaucer and the cult of Saint Valentine. Brill, Leiden, 1986.

Recepten voor rozengelei en amandelgelei
Wat wetenswaardigheden over Valentijnsdag, en een passend gerechtje.
© Auteur Christianne Muusers