Eieren met Pasen

Waarom eigenlijk?

Lekker he, eieren eten met Pasen. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Wat hebben eieren en Pasen met elkaar te maken? In onze geseculariseerde samenleving weten veel mensen amper nog wat het Paasfeest inhoudt. Ummm … iets met voorjaar? Haasjes? Chocola? Het (paas)ei is symbool van eeuwigheid, van wederopstanding en van vruchtbaarheid, en er zijn diverse oude, heidense of Romeinse voorlopers van Pasen waar ik het niet over ga hebben. Elders op internet is daar genoeg over te vinden.
Op deze pagina staat een overzicht met recepten met eieren in de hoofdrol.

Het Paasfeest

In de Christelijke traditie is het Paasfeest te beschouwen als het belangrijkste feest van de hele kerkelijke kalender. Leuk feest, Kerstmis, maar het gaat er natuurlijk om dat Christus op Goede Vrijdag aan het kruis is gestorven voor de zonden van de mensheid, en vooral dat hij daarna weer uit de dood herrezen is, op Paaszondag dus. Dit belangrijke feest was het sluitstuk van een lange periode van veertig dagen, zondagen niet meegerekend, waarin die mensheid zich moest onthouden van vlees en zuivelproducten. In de moderne tijd is daar het genotsmiddel chocola bijgekomen, maar was boter juist wel toegestaan. Omdat kippen, als het ze wordt gegund om volgens een natuurlijk bioritme te leven, in de winter geen eieren leggen maar als de dagen langer worden daar wel weer mee beginnen, ligt er aan het eind van de Vastentijd (op z’n vroegst 23 maart, op z’n laatst 25 april) toch wel een aardig stapeltje eieren te wachten op consumptie. En na anderhalve maand zonder één eitje op tafel, is het natuurlijk een genot om dan eindelijk weer naar hartelelust eieren te kunnen eten, of die nu van de kip komen of van chocola gemaakt zijn.

Chocolade eieren

Dat er paaseieren van chocola zijn, heeft twee redenen.
Om te beginnen was men in de Vastentijd niet vies van een geintje om de verveling van het eentonige dieet te verlichten. Kookboeken uit de Middeleeuwen bevatten recepten voor nep-eieren die tijdens de Vasten op tafel werden gezet. Schandaal, er staan gekookte eieren op tafel! Maar bij het openen van de eieren bleken ze op ingenieuze wijze gevuld te zijn met snoekeitjes die wel gegeten mochten worden (zie ook hier), of met een amandelpasta die op marsepein leek. De eerste chocoladeeitjes schijnen al in de achttiende eeuw te zijn gemaakt, maar die waren nog massief. Pas nadat vader en zoon Casparus en Coenraad van Houten met een cacaobonenpers die het teveel aan cacaovet verwijderde en een alkalisatiemethode die de overgebleven cacao geschikt maakte voor voor verdere bewerkingen konden in de negentiende eeuw pas de eerste holle paaseieren (en andere holle chocoladevormen) worden gemaakt.

Omdat chocola een genotmiddel was, werd het natuurlijk verboden waar in de Vastentijd. En sinds de achttiende eeuw wordt chocola vaak met melk verwerkt die toch al taboe was. Ook suiker werd pas lang ná de Middeleeuwen verbannen tijdens de Vastentijd. Veel mensen herinneren zich misschien nog van vroeger het ‘vastentrommeltje’ waarin je het uitgedeelde snoepgoed moest bewaren totdat de vastenperiode voorbij was. Je begrijpt dus dat het helemaal fout is dat paaseitjes zelfs al vóór carnaval in de winkelschappen liggen! Wat is het genot van een chocoladepaasei als je dat in de weken ervoor óók al kon snoepen?

De zonde der ijdelheid

Sommige mensen grijpen de grote Vastentijd aan om af te vallen. Gewichtsverlies kan wel een prettig bijverschijnsel zijn van je aan de vastenregels houden, maar het mag geen doel zijn. Dan zou het namelijk vallen onder Superbia of Vanitas, de zonde der ijdelheid.
Er is zelfs een dieet dat sommige Amerikanen daarom in de Vastentijd volgen, het No flour, no sugar-dieet. Neem nu maar van mij aan dat ieder dieet dat bepaalde voedingsmiddelen helemaal uitsluit ongezond is. Hier kun je lezen wat volgens mij wel een gezonde manier is om af te vallen. En dat kan op elk moment van het jaar.

Geverfde eieren

Het verven van eieren met Pasen is al eeuwenoud. Over het kleuren van eieren in de Middeleeuwen staat meer te lezen bij het recept voor middeleeuwse gevulde en gekleurde eieren. Dat recept is voor bijzondere gekleurde eieren, de kleur zit namelijk aan de binnenkant. Een Chinese variant daarop zijn thee-eieren, die onder de schil prachtig gemarmerd worden.

Als je lege eierschalen gaat verven voor de paastak maakt het niet uit wat voor verf je gaat gebruiken, maar gebruik voor het kleuren van gekookte eieren die nog gegeten gaan worden alleen kleurstoffen die nadrukkelijk daarvoor geschikt zijn. Je kunt ook al geverfde voorgekookte eieren kopen. Maar opeens ontbreekt daar dan de kwaliteitsaanduiding op. Wat voor eieren zijn het, scharrel, batterij, gras? Probleem bij het zelf kleuren van eieren is wel dat je om een of andere idiote reden geen witte eieren kunt kopen.

Dom vooroordeel: witte eieren zijn minder gezond

Mensen met blauwe ogen zijn slimmer dan mensen met grijze of bruine ogen. Onzin? Ja. En net zo onzinnig is het idee van veel mensen dat bruine eieren gezonder zouden zijn dan witte. Want met brood is dat ook zo, denken ze dan. En producenten, angsthazen die bang zijn omzet mis te lopen, zetten alleen nog maar bruinleggende kippen in hun kooien/stallen/teletubbieweilanden.

Vaak leggen kippen met rode oorlelletjes bruine eieren, en kippen met witte oorlelletjes witte eieren. Toch kreeg ik  na een oproep op via Facebook reacties van kippenhouders wier rood-lellige kippen toch witte eieren leggen! Ik ben even verder gaan zoeken, en vond dit artikel van D.C. Warren, volgens wie de relatie tussen de kleur van oorlel en ei toch vooral op toeval berust. Het artikel is weliswaar uit 1928, maar is wel zinnig. Ik zoek nog verder!

En hoe zit het dan met kippenrassen die blauwe of groene eieren leggen? Volgens deze website ontstaat de kleur van het ei door het in de kip aanwezige pigment. Eerst wordt het ei gevormd, dat duurt ongeveer 20 uur, daarna krijgt de schaal zijn kleur. Sommige kippenrassen hebben zowel blauw als bruin pigment, en zo kunnen er heel verschillend gekleurde eieren ontstaan. Maar één kip produceert altijd dezelfde kleur ei. Als je meer soorten gekleurde eieren wilt, moet je meer kippen hebben. Hoe het met de kleur van hun oorlelletjes zit weet ik niet. Let er zelf eens op en mail me foto’s van de kippenkop en het bijhorende ei! (zie contactlink)

Overzicht van recepten met ei in de hoofdrol

Gepubliceerd op 14 februari 2012Laatste wijziging 27 november 2019