Niet Nederlands, maar Engels!
Bisschopswijn is, zo lees je overal op internet, een traditionele Hollandse gekruide wijn voor het Sinterklaasfeest. Helaas bleek mijn eerste onderzoekje deze mythe al door te prikken: volgens het grote Woordenboek der Nederlandsche Taal is bisschopswijn van oorsprong Engels, de oudste vermelding zou uit 1738 stammen. De naam duidt op de mooie rode kleur van de drank, net zo rood als de kleding van bisschoppen.
Het verband van bisschopswijn met Sinterklaas zal later gelegd zijn, oorspronkelijk was het gewoon een warme wijn die op gezellige winteravonden kon worden geschonken. Inmiddels kunnen we de warme bisschopswijn toch wel als ‘traditioneel Nederlandse’ drank beschouwen. Meer Sinterklaasrecepten staan hier.
Hieronder staat niet het recept uit de achttiende eeuw, maar de bekende moderne versie. Een historische versie staat hier.
Voor 1 fles bisschopswijn; voorbereiding 10 minuten + 1 nacht trekken; bereiding 5 minuten.
100 tot 150 gr poedersuiker (lost makkelijker op dan kristalsuiker)
1 fles rode wijn
1 sinaasappel
5 kruidnagels
1 stokje kaneel in stukjes gebroken
Voorbereiding
Overgiet de sinaasappel met kokend water om de waslaag te verwijderen (ook bij biologische sinaasappels). Steek de kruidnagels in de schil van de sinaasappel. Doe de sinaasappel met wijn, suiker en kaneelstukjes in een pannetje, dek af door een vel plasticfolie direct op de vloeistof te leggen, en laat een nachtje staan.
Bereiding
Verwijder de plasticfolie, verhit de wijn tot niet meer dan 70 oC. Als je wilt, kun je de wijn in de pan aanlengen met 1 tot 3 deciliter (heet) water. Zeef door een koffiefilter en schenk nog warm uit.
Serveren
De wijn moet niet kokend heet zijn, maar gebruik toch maar niet je beste kristal. Theeglazen met een oor zijn prima, of stevige wijnglazen met een steel.
Ingrediënten
Alle verklaringen van ingrediënten
Kruidnagel
Kruidnagels zijn de ongeopende bloemknoppen van de Syzygium aromaticum, die oorspronkelijk alleen op de Molukken (de ‘specerijeneilanden, Oost-Indonesië) voorkwam. Hun vorm deed denken aan nagels, een ouderwetse term voor spijkers, vandaar de naam. Ook in andere talen refereert de naam voor deze specerij aan de op spijkers gelijkende vorm, zelfs het Engelse clove dat op het eerste gezicht niets met spijkers te maken heeft, is een verbastering van het Franse clou (de girofle), dat ook ‘spijker’ betekent.
De handel in kruidnagels maakte door de eeuwen heen flink wat mee. In de Middeleeuwen kochten Arabieren de specerij van plaatselijke producenten om in Europa te verkopen. De Portugezen veroverden de Molukken in 1514, en hadden een eeuw lang het monopolie op kruidnagels. De Nederlanders pikten begin 17de eeuw de eilanden in, en voerden werkelijk draconische maatregelen in (de doodstraf) om te voorkomen dat kruidnagels ergens anders dan op het eiland Ambon werden aangeplant. Pas in 1770 slaagde de zeer toepasselijk genaamde Fransman Pierre Poivre erin om het monopolie op kruidnagel (en nootmuskaat) te doorbreken door planten te stelen en op Mauritius en later Madagascar te verbouwen.
Recept voor bisschopswijn
© Auteur