• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Coquinaria

Culinaire geschiedenis, onderzoek en praktijk

  • Welkom
    • Introductie
    • Updates – Meest recent
    • Vraag of opmerking?
    • Het verleden op je bord
    • Het geheim van de keukenmeid
    • Kookboekrecensies
    • Coquinaria op instagram
    • RSS Feed
    • Privacy Policy
  • Recepten
    • Bronnen
    • Herkomst
    • Menu
    • Tips & technieken
    • Voedselvoorkeur
    • Nederlandse recepten
    • Ingrediënten
  • Thema’s
    • Bouillon, de basis
    • Deegrecepten – Overzicht
    • Italiaanse pasta
    • Aziatische pasta
    • Ei in de hoofdrol
    • Welk mes voor welk karwei?
    • Palingroken in Kortenhoef
    • Sushiday!
    • Het Coquinaria-dieet
    • Cursus kaasmaken
    • Hoe plan je een etentje?
    • Sinterklaasrecepten
    • Coquinaria katten
    • Valentijnsdag
    • Kerst recepten
  • Lezingen
  • Edities kookteksten
    • Edelike spijse
    • Convoluut KANTL Gent 15
      • KANTL Gent 15 vol.2
      • KANTL Gent 15 vol.1
  • Wat eet je als het heet is?
  • Engels

Middeleeuwse appelmoes met vet

'Vetpot', detail uit de Vleeskraam van Pieter Aertsen (1551)Lekker vet!

Elders op Coquinaria schreef ik uitgebreid over middeleeuwse appelmoes met een recept voor de Vastentijd, op deze pagina staat een Engels recept uit de vijftiende eeuw voor appelmoes met een variant voor vleesdagen en visdagen, dat apple moys heet. Dat klinkt erg Nederlands!

Opvallend is dat deze appelmoes wordt bereid met vet: rundvet op vleesdagen, olijfolie op visdagen. De appelmoes is dus voedzamer dan de moderne versie.

Het oorspronkelijke recept

Bron: Laud ms 533 (Bodleian Library, editie Austin, pp.113/114, zie bibliografie). Vrijwel hetzelfde recept staat ook in Diuersa Servicia (editie Hieatt en Butler p.65, recept II,17, ‘For to make appulmos’, zie bibiografie), uit het eind van de veertiende eeuw.

Apple moys.
nym appeles, seth hem, let hem kele, frete hem thorwe an her syue: cast it on a pot/ & on a fless day cast therto goud fat broth of bef, & white grese, sugur & safron, & on fissh days almand mylke, & oille de oliue, & sugur, & safron: boille hit, messe hit, cast aboue good poudre, & 3if forth
Appelmoes.
Neem appels, kook ze, laat ze afkoelen, wrijf ze door een haren zeef. Doe ze in een pot, en doe er op een vleesdag bij goede vette runderbouillon en wit vet, suiker en saffraan, en op visdagen amandelmelk en olijfolie, suiker en saffraan. Kook het, verdeel in porties, strooi er goede specerijen over, en dien op.

Moderne bewerking van het recept

In het recept worden de appelen alvast gekookt en dan in potten bewaard. Daarna kan je de appelpuree verschillend afmaken voor vleesdagen en voor visdagen. De spekjes staan niet in het originele recept. Daar wordt rundvet bedoeld, maar ik vond uitgebakken spekjes lekker bij de appelmoes.
Bijgerecht voor 6 tot 8 personen; voorbereiding 5 minuten; bereiding 20 minuten.

Twee keer middeleeuwse appelmoes: voor vleesdagen en voor visdagen1 kilo appels
2 eetl suiker
wat gekneusde saffraandraadjes
½ tl gember
½ tl kaneelpoeder

Vleesdagen
2 eetl ossewit of vet van uitgebakken spekjes
2 dl niet-ontvette runderbouillon

Visdagen
2 eetl olijfolie
2 dl amandelmelk

Voorbereiding

Schil de appels, verwijder de knokhuizen, en snijd ze in stukken.

Bereiding

Kook de appels met een beetje water gaar, Gebruik twee eetlepels van het hete kookvocht om de saffraandraadjes in te weken en te kneuzen. Giet de rest van het water af. Roer het saffraanwater met de suiker door de appels en maak een gladde puree. Roer gember en kaneel erdoor.
Vleesdagversie – Smelt het ossewit of het spekvet uit, doe de appelpuree en bouillon in de pan en roer goed om.
Visdagversie – Roer olijfolie door de amandelmelk, doe de appelpuree erbij en roer goed om.

Serveren

Geef de appelmoes nog warm, bestrooid met nog wat gember en kaneel. Als je spekjes hebt uitgebakken voor het spekvet, kun je die ook bij de appelmoes geven. De moderne Engelse naam apple sauce geeft het gebruik aan: je eet dit als saus bij vlees of vis. Maar ook als apart bijgerecht smaken beide varianten goed.

Ingrediënten

Alle verklaringen van ingrediënten

Rundvet om te friturenOssewit

Dit is eigenlijk een merknaam. Het is frituurvet op basis van rundvet, met als enige toevoeging een anti-schuimmiddel. Het is te koop in supermarkten. Omdat dit vet stolt bij het afkoelen, is het aan te raden om na iedere frituurbeurt het vet te zeven als het nog vloeibaar is. Als je, zoals ik, in verschillende soorten vet frituurt, is het aan te raden het gezeefde vet in een aparte, afsluitbare doos op een koele plaats te bewaren. Overigens, óók frituurolie moet na gebruik worden gezeefd. Het is natuurlijk duidelijk dat je dit frituurvet niet gebruikt als je vegetariër bent.
Overigens is vet, ook plantaardig vet, dat stolt bij het afkoelen steeds minder populair, waarschijnlijk juist vanwege het lastige schoonmaken. En natuurlijk staan dierlijke vetten in een kwaad daglicht, het zijn ongezonde vetten. En toch en toch … af en toe frituren in ossewit kan best. Zie ook Niervet. Met Ossewit kun je zelf vetbolletjes maken. Smelt het vet, doe er vogelzaad bij, en laat het weer stollen, in een vormpje, of een kopje. Zet dat even in heet water om het vet’bolletje’ eruit te krijgen.
Als je zelf frituurvet van runderniervet wilt maken: hier staat hoe dat moet

Bibliografie

Genoemde edities zijn in mijn bezit of door mij geraadpleegd. De links verwijzen naar verkrijgbare edities.

  • Thomas Austin, Two fifteenth-century cookery-books. Harleian ms.279 (ab.1430), & Harl.ms.4016 (ab1450), with extracts from Ashmole ms.1439, Laud ms.553, & Douce ms.55. Reprint Oxford University Press, 2000, digitale editie).
  • C.B. Hieatt en S. Butler, Curye on Inglysch (Middle English recipes) (Early English Text Society Supplementary Series), Londen, 1985.

Engels recept voor appelmoes op vleesdagen en voor visdagen
© Auteur Christianne Muusers

Filed Under: Middeleeuwen, Engeland, Bijgerecht, Met vlees, Vlees noch vis (vegetarisch) Tagged With: almond, apple, beef, ginger, saffron Gepubliceerd op 21 december 2006Laatste wijziging 1 december 2019

Previous Post: « Chili con carne
Next Post: Middeleeuwse appelmoes »

Primary Sidebar

Het nieuwste historische recept

Het nieuwste historische recept

Pompoenbrood

Het nieuwste moderne recept

Het nieuwste moderne recept

Koffie uit Eritrea

Het excellente kookboek

ISBN 9789056156497, € 29,95

Laat je waardering blijken!

Coquinaria is niet commercieel, alle recepten en informatie zijn vrij toegankelijk. Als je de informatie en recepten op Coquinaria op prijs stelt, is een donatie voor het onderhoud van de website heel welkom! Als dank wordt je doorgeleid naar een extra pagina, die op onregelmatige tijden wordt gewisseld.

Categorieën

  • Keukengerei (11)
  • Basistechniek (88)
  • TIJDVAK (387)
    • Romeins (13)
    • Prehistorie (2)
    • Middeleeuwen (60)
    • 16de eeuw (34)
    • 17de eeuw (30)
    • 18de eeuw (27)
    • 19de eeuw (39)
    • 20ste eeuw (17)
    • Traditioneel (71)
    • Modern (143)
  • HERKOMST (356)
    • Senegal (1)
    • Nederland (100)
    • Arabisch (8)
    • België (8)
    • Canada (1)
    • China (16)
    • Duitsland (11)
    • Engeland (36)
    • Eritrea (1)
    • Frankrijk (49)
    • Griekenland (1)
    • Hongarije (1)
    • India (9)
    • Indonesië (19)
    • Italië (57)
    • Japan (26)
    • Korea (1)
    • Libanon (1)
    • Mauritius (5)
    • Portugal (1)
    • Rusland (7)
    • Schotland (1)
    • Spanje (15)
    • Syrië (1)
    • Thailand (2)
    • Turkije (2)
    • Verenigde Staten (11)
    • Zuid-Korea (1)
    • Zweden (2)
    • Zwitserland (7)
  • GERECHT (387)
    • Lunchgerecht (38)
    • Ontbijt- of brunchgerecht (4)
    • Pasta (19)
    • Snack (45)
    • Voorgerecht (77)
    • Soep (45)
    • Hoofdgerecht (93)
    • Bijgerecht (104)
    • Nagerecht (36)
    • Eenpansmaaltijd (23)
    • Hartig gebak (19)
    • Zoet gebak (40)
    • Drank (15)
    • Condiment (18)
  • DIEET (283)
    • Met vis (pescetarisch) (72)
    • Met vlees (126)
    • Vlees noch vis (vegetarisch) (121)
  • Geen onderdeel van een categorie (1)

Onderwerpen

aalbessen aardappel aardbeien abrikoos amandel amandelen ananas andijvie anijs ansjovis appel artisjok asperge aubergine avocado azijn bamboescheut barbecue basilicum bier bieslook bieten bietengroen bladselderij bleekselderij bloedworst bloem bloembol bloemkool boekweit boerenkool bosui boter bramen broccoli brood bruine bonen cacao cashewnoot citroen cocos courgette cranberry dadel deeg dille doperwtjes dragon druif eend ei erwten frambozen frituur fruit gans garnaal garum gedroogde pruim geelwortel gehakt gember gerst gierst gort granaatappel griet groente haas haring haver hittegolf honing ijs kaas kabeljauw kalfsvlees kaneel kappertjes karnemelk karwij kastanje kerrie kersen kerstmis kervel kip knoflook knolselderij koffie komijn komkommer konijn kool koolraap koriander korianderblad krab kreeft krent kruidnagel kruisbes kwartel kwee lamsvlees laurier lavas lever limoen makreel mandarijn mayonaise maïs melk meloen merg mierikswortel miso mispel mosselen mosterd muffin munt olie olijven oranjebloesemwater oudjaar ovenschotel paddestoelen paling paprika pasen past pasta pastinaak patrijs peer perzik peterselie picknick pinda pistache pompoen postelein prei pruimen pudding rabarber reuzel rijst rivierkreeft rodekool rode peper rode wijn rogge roken rookworst room rozemarijn rozenwater rozijn rozijnen rum rundvlees saffraan salade salie sardine saus schorseneren sereh sesamzaad sherry shii-take sinaasappel sinterklaas sla snoek soja spek sperziebonen spinazie Stamppot steranijs sucade suiker tahoe tamarinde tarwe thee tijm tomaat tonijn tuinbonen ui vanille varkensvlees vastentijd venkel verjus vis vlierbes vlierbloesem walnoot watermeloen wijn wijnruit wild winterkost witlof witte wijn worst wortel yoghurt zalm zeekraal zeewier zout zuring zuurdesem zuurkool zwezerik

RSS RSS feed

  • Pompoenbrood, een recept uit de 17de eeuw 2 oktober 2021
  • Koffie zoals in Eritrea 1 oktober 2021
  • Griet met rode bessen 4 september 2021
  • Een makkelijk recept voor hypocras 7 juli 2021
  • Gierstpudding uit Senegal 27 juni 2021

© Copyright 2002–2023 Christianne Muusers - Coquinaria