Voor deze maanden een kort historisch recept, in het kader van het WK vrouwenvoetbal. In de groepsfase publiceer ik iedere dag een recept van een van de landen die op die dag spelen, en op dinsdag 11 juni speelt Nederland de eerste wedstrijd. Mijn keuze viel op een recept uit de achttiende eeuw voor heel makkelijk te maken verse limonade met een bijzondere smaak. Het recept komt uit een klein boekje uit circa 1765 voor dames die thuis aan het suikerbakken willen slaan. Het Hand- of taafel-boekjen (zie bibliografie voor de titelbeschrijving) is anoniem verschenen bij de Weduwe van Egmond in Amsterdam. In het voorwoord stelt de auteur dat andere receptboekjes over suikerwerken in gebreke blijven, maar daarmee wil hij “de twee werkjes van Gerrit van den Brenk […] geenzins van haaren roem […] berooven.” Dat is hem maar geraaien ook, want ook die worden bij de Weduwe van Egmond gedrukt!
Het boekje is dun, en praktisch opgesteld: bij de recepten is de linkerpagina onbedrukt gebleven zodat er ruimte is voor aantekeningen of andere recepten. Ik moet zeggen dat ik sommige van de recepten niet goed snap (met blikken en papiertjes), ik heb ze ook niet uitgeprobeerd. Maar het allerlaatste recept snap ik wel, en dat is voor de limonade die hieronder staat.
Andere limonaderecepten op Coquinaria: Sinaasappellimonade, Vlierbloesemlimonade.
Het oorspronkelijke recept
Heerlijk, die spelling! Ik heb er geen hertaling bij gegeven, het is duidelijk genoeg zo.
Beste limonade
Neemd een pintje, of zoo veel water als u geliefd limonade te maaken. Doed het in een thee-keetel en kookt het. Neemd dan een half vierendeel pond fyn gestampte amandelen; doed die daar by en een half vierendeel pond gestampte brood-suiker daar onder. Giet het door een schoon doekjen en druk daar het sap van drie citroenen in. Men laat ’er ook wel wat caneel door kooken. Doed het vervolgens in een fles en, als het te rhins mogt weezen, nog wat suiker daar by.
Moderne bewerking van het recept
Als ik nu een gelikte pr-figuur was, zou ik hier met grote letters zetten: glutenvrij en geheel veganistisch! Maar ja, dat is limonade als het goed is altijd. Dankzij de amandelen bevat deze limonade wel calcium. Suiker, dat zit er ook in, je kunt niet alles hebben. Wil je ook nog suikervrij, neem dan eens een glas bellenwater met een eetlepel vers-geperst limoensap. Héérlijk!
Voor ruim 1 liter limonade; voorbereiding 2 minuten; bereiding 15 minuten (koken en zeven) + 30 minuten en 2 uur wachten.
1 liter water
1 kaneelstokje
100 gr suiker
100 gr amandelmeel
6 citroenen
Voorbereiding
Overgiet één van de citroenen met kokend water en rasp de schil.
Bereiding
Doe het water in een steelpan met het doormidden gebroken kaneelstokje. Breng het water aan de kook en roer de suiker erdoor. Als de suiker is opgelost, gaan citroenschil en amandelmeel erbij. Haal de pan meteen van het vuur en laat een half uur staan. Pers ondertussen de zes citroenen uit. Doe dan het citroensap bij het amandelwater en zeef het vocht door een fijne (punt)zeef. Druk het achtergebleven amandelmeel goed uit. Giet de limonade in een fles of goed afsluitbare kan en zet minstens twee uur in de koelkast. In de zeventiende en achttiende eeuw zal de limonade in de koelste voorraadkamer of in de ijskelder zijn gezet.
Serveren
Serveer gekoeld. Roer of schud de limonade vlak voor het uitschenken even om. Blijft twee dagen goed. Heerlijk als het erg warm is buiten!
Bibliografie
Genoemde edities zijn in mijn bezit of door mij geraadpleegd. De links verwijzen naar verkrijgbare edities.
- Hand- of taafel-boekjen voor mevrouwen, juffers, en alle die gene, welke geneegen zyn tot het maaken van orangje tabletten en allerley zoo nieuw als bekend suiker-werk. Erven van Wed. van Egmond, Amsterdam, ca 1765. Online versie.
Recept voor verfrissende limonade
Deze amandellimonade uit de 18de eeuw is snel klaar en heerlijk op hete dagen.
© Auteur
Een kortere versie van dit artikel verscheen eerder in de periodiek Herenhuis.